Những bài học về xây dựng hạnh phúc gia đình trong kho tàng ca dao tục ngữ Việt Nam - Vụ Thư Viện

Trong các yếu tố làm cho tới nhân loại hạnh phúc, gia đình hạnh phúc là một nhập những yếu tố quan lại trọng. Đó là tổ ấm để mỗi người tìm về nhập những lúc khó khăn, là chỗ dựa, điểm tựa để mỗi người vượt qua loa thách thức. Trong kho tàng ca dao tục ngữ của dân tộc bản địa, phụ vương ông tớ đã để lại cho tới con cái cháu biết bao bài học quý giá về xây cất gia đình hạnh phúc.

Bạn đang xem: Những bài học về xây dựng hạnh phúc gia đình trong kho tàng ca dao tục ngữ Việt Nam - Vụ Thư Viện

Ảnh: Xanh bình yên (Nguyễn Trang Anh)

Mưu ước Hạnh phúc là quyền và cũng là khát vọng của mọi người. Nhưng có được hạnh phúc hay là không là tùy thuộc vào cách sống và cảm quan lại của mỗi người. Trong các yếu tố làm cho tới nhân loại hạnh phúc, gia đình hạnh phúc là một nhập những yếu tố quan lại trọng. Đó là tổ ấm để mỗi người tìm về nhập những lúc khó khăn, là chỗ dựa, điểm tựa để mỗi người vượt qua loa thách thức. Trong kho tàng ca dao tục ngữ của dân tộc bản địa, phụ vương ông tớ đã để lại cho tới con cái cháu biết bao bài học quý giá về xây cất gia đình hạnh phúc. Từ những hồi tưởng, nghiên cứu và phân tích và tổng hợp bước đầu, chúng tôi tạm đúc rút thành những bài học cơ bản sau:

Thứ nhất, bài học đầu tiên là bài học về sự thuận hòa chồng vợ.

“Thuận bà xã thuận ông xã, tát hải dương Đông cũng cạn”. Hạnh phúc của mỗi gia đình chỉ thiết lập được Khi vợ chồng thương yêu thương nhau, thủy cộng đồng, trân trọng lẫn nhau:

“Đã rằng là  nghĩa vợ chồng,

Dầu cho tới nghiêng núi, cạn sông chẳng tách.”

Và hạnh phúc giản đơn là chỉ có một vợ, một chồng:

“Đói no một bà xã một chồng

Một miếng cơm trắng tấm, đồng lòng thương nhau”.

Thứ nhì, gia đình chỉ hạnh phúc Khi các thành viên nhập gia đình biết trân trọng đạo lý, con cái cháu thảo hiền biết bên trên kính, dưới nhường.

Trong tâm thức của người Việt, hạnh phúc luôn luôn được vun trồng và hình thành từ đạo lý, nghĩa tình. Bao thế hệ người nước Việt Nam đã lớn lên từ bài học giản dị qua loa lời ru của mẹ, của bà:

“Con người có tổ có tông
Như cây với gốc như sông với nguồn”.

Trong gia đình hạnh phúc, chữ hiếu được để lên hàng đầu:

“Công phụ vương như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước nhập nguồn chảy ra
Một lòng cúng mẹ kính cha
Cho tròn chữ “Hiếu” mới là đạo con”.

Vì thế có nhiều câu ca dao đã hướng nhân loại đến sự hiếu thuận: “Dạy con cái, con cái nhớ  lấy câu nói. / Trọng phụ vương, kính u, trong cả đời chớ quên”, “Làm trai nết đầy đủ trăm đàng /Trước tiên điều hiếu: đạo thông thường xưa ni /Công phụ vương đức u cao dày /Cưu đem trứng nước những ngày thơ ngây /Nuôi con cái vất vả cho tới giờ /Trưởng trở nên con cái phải ghi nhận thờ song đường /Thức khuya dậy sớm cho tới cần thiết /Quạt nồng ấp rét mướt lưu giữ phần đạo con” hoặc “Con ơi ghi ghi nhớ câu nói. này /Công phụ vương, nghĩa u, công thày chớ quên”. Lòng mang ơn phụ vương mẹ là khởi nguồn của đạo hiếu: “Ơn phụ vương nặng lắm phụ vương ơi /Nghĩa mẹ bằng trời chín tháng cưu mang”. Từ đó đã có lời nhắc nhở: “Tu đâu cho tới bởi vì tu căn nhà /Thờ phụ vương kính u mới mẻ là chân tu”. Quả báo sẽ đến với “Ai bỏ cha u cơ hàn /Ngày sau Trời phạt đứng đàng ăn xin”.

Hạnh phúc chỉ có được Khi con cái cái biết yêu thương kính ông bà: “Ông bà là ngọc là vàng /Ai nhưng mà biết quý phúc rơi ăm ắp nhà”; biết thương yêu thương phụ vương mẹ: “Mẹ còn là một cả trời hoa /Cha còn là một cả một tòa kim cương” hoặc “Có cha, có  mẹ có hơn /Không phụ vương, ko u như đờn ko dây”; có cháu con cái mừng vầy: “Có vàng vàng chẳng hoặc phô /Có con cái con nói trầm trồ mẹ nghe”…

Trong quan lại niệm của phụ vương ông, hạnh phúc ko giới hạn ở có đủ nếp tẻ, đàn ông, con cái gái, có nhiều hoặc ít con cái mà ở chỗ các con cái có lễ nghĩa “Trai nhưng mà chi, gái nhưng mà chi /Sinh con cái với nghĩa với nghì là hơn”, hay: “Mười thực hiện chi, một thực hiện chi/ Sinh rời khỏi với nghĩa với nghì thời hơn”. Có những câu ca dao như đúc kết cả một bài học về ứng xử nhập gia đình: “Chữ trung, chữ hiếu, chữ hòa /Đố anh thân phụ chữ thờ phụ vương chữ nào? /– Chữ trung anh nhằm thờ cha /Chữ hiếu thờ u, chữ hòa cho tới em” hay:

“Thờ phụ vương u ở tận tình,
Ấy là chữ hiếu ở nhập luân thông thường.
Chữ đễ có nghĩa là nhường nhịn,
Nhường anh, nhường nhịn chị, lại nhường nhịn người bên trên.
Ghi lòng tạc dạ chớ quên,
Con em nên lưu giữ lấy nền con cái em”.

Thứ thân phụ, gia đình sẽ hạnh phúc Khi anh chị em thuận hòa, biết thương yêu thương giúp đỡ nhau.

Nhiều câu tục ngữ ca dao đã dạy nhân loại về tình cảm anh chị em rất giản dị mà sâu sắc sắc: “Môi hở răng lạnh”, “Máu chảy ruột mềm”, “Chị ngã, em nâng”, “Em thuận, anh hoà là căn nhà với phúc”,  “Anh em như thể tay chân/ Rách lành lặn đùm quấn, dở hoặc nâng đần”,  “Anh em như thể chân tay/ Anh em hoà thuận, song đường mừng vầy”. Hay:

“Anh em nào phải người xa
Cùng cộng đồng bác mẹ, một nhà cùng thân
Yêu nhau như thể tay chân
Anh em hoà thuận, song đường mừng vầy.”

Thứ tư, hạnh phúc gia đình gắn liền với việc tu dưỡng, tích đức và đóng góp trách nhiệm của các thành viên.

Mỗi người có một sứ mệnh, góp cộng đồng vào xây đắp tổ ấm: “Đàn ông xây nhà. Đàn bà xây tổ ấm” và gắn liền với lòng yêu thương lao động:

“Trên đồng cạn , bên dưới đồng sâu
Chồng cày bà xã ghép, con cái trâu chuồn bừa.”

Trong quan lại niệm của người nước Việt Nam, chữ đức được coi trọng. Đức là nền tảng của phúc. Cha ông tớ quan lại niệm: “Có đức thả sắc mà ăn”, tích đức cho tới con cái rộng lớn tích của:

“Cha u nhằm của bởi vì non,
Không bởi vì nhằm đức cho tới con cái ở đời”.

Xem thêm: Công thức tính chu vi hình tam giác và các bài tập minh họa

Có những câu ca dao thể hiện một triết lý sống sâu sắc sắc. Hạnh phúc và thành công sẽ là quả ngọt đối với các gia đình biết vun trồng cây đức:

“Cây xanh xao thì lá cũng xanh xao,
Cha u nhân từ lành lặn nhằm đức cho tới con cái.
Mừng cây rồi lại mừng cành,
Cây đức lắm chồi, người đức lắm con cái.
Ba vuông sánh với bảy tròn trặn,
Đời phụ vương vinh hiển, đời con cái thanh lịch giàu”.

Thứ năm, hạnh phúc gia đình phụ thuộc vào việc nuôi dạy con cái nên người.

Để có gia đình hạnh phúc, phụ vương mẹ phải chú trọng đến nuôi dưỡng và dạy con: “Dạy con cái từ thưở còn thơ” hoặc “Dạy con cái từ thưở lên ba/ Dạy con cái từ thưở con cái còn ngây thơ”. Mỗi thành viên nhập gia đình đều phải chú trọng giữ gìn nhân cách: “Giấy rách phải biết giữ lấy lề”. Trong dạy con cái, ông phụ vương tớ chú trọng dạy lễ phép:

“Bảo vâng, gọi dạ, con cái ơi,
Vâng câu nói. sớm muộn, con cái thời chớ quên.
Công phụ vương, nghĩa u, khôn khéo đền rồng,
Vào thưa, rời khỏi gửi, mới mẻ nên con cái người”.

Cùng với lễ phép, con cái trẻ cũng cần phải tu dưỡng, học tập. Với quan lại niệm “Con rộng lớn phụ vương là căn nhà với phúc”, phụ vương ông tớ đã luôn luôn quan hoài đến việc khuyến khích con cái siêng học, siêng làm. Có những lời răn dạy qua loa ca dao thật nhẹ nhàng, thấm thía:

“Con ơi mong muốn nên thân thiện người,

Lắng tai nghe lấy những câu nói. u phụ vương.

Gái thời đan gấm thêu hoa,

Khi nhập canh cửi, Khi rời khỏi thêu thùa.

Trai thời xem sách dìm thơ,

Dùi trau kinh sử nhằm ngóng kịp khoa.

Mai sau nối được nghiệp căn nhà,

Trước là đẹp mắt mặt mày, sau là rét mướt thân”.

Không ít bà mẹ ngày xưa đã nhắn nhủ con cái gái những điều rất cụ thể:

Con ơi u bảo phía trên này,

Học buôn học tập bán ra cho tày người tớ.
Con chớ học tập thói ngoa ngoắt,
Họ sản phẩm ghét bỏ vứt, người tớ cười chê.
Dù no, mặc dù đói cho tới tươi tắn,
Khoan ăn, rời ngủ, liệu bài bác toan lo.
Phòng Khi góp sức việc làng mạc,
Đồng chi phí chén bát gạo toan lo cộng đồng.
Trước là đắc nghĩa nằm trong ông xã,
Sau là bọn họ mạc cũng ko cười chê.
Con ơi, ghi nhớ từng ấy câu nói. !

Cùng với việc dạy con cái những việc nên và phải làm, phụ vương mẹ cũng dạy con cái cả những việc tránh việc làm: “Ở đời lắm việc nên đừng/ Đừng tụt xuống bài bạc, chớ ham rượu chè/ Đừng nghe dung dịch phiện nhưng mà mê/ Đừng tạo nên oan trái, chớ kề thanh lâu/ Tu thân thiện tích đức thực hiện đầu/ Đó đó là loại luật lệ mầu trần gian.”

Thứ sáu, gia đình sẽ hạnh phúc Khi các thành viên nhập gia đình biết ứng xử đúng mực, biết quan hoài và thương yêu thương nhau.

Biết ứng xử đúng mực được thể hiện ở sự biết nói những lời thân thiện ái: “Lời nói chẳng mất tiền mua/ Nói năng hòa nhã cho tới vừa lòng nhau”. Trong cuộc sống, mỗi người đều phải biết lựa lời và làm chủ về ngôn từ, đặc biệt nhập quan lại hệ vợ chồng: “Vợ ông xã là nghĩa cả đời/ Ai ơi chớ nghĩ về những câu nói. thiệt hơn” Hay: “Chồng giận thì vợ bớt lời/ Cơm sôi nhỏ lửa một đời chẳng khê”.

Sự quan hoài giới thiệu được biểu hiện ở muôn vẻ sự khác biệt. Có Khi là hành động “Dầu hao thiếp rót, đèn mờ thiếp khêu” cho tới chồng phát âm sách, có Khi là ý nghĩ bất chợt: “Gái thương chồng đang được tấp nập buổi chợ/ Trai thương vợ nắng quái chiều hôm”, có lúc là sự đồng cảm:

“Râu tôm nấu với ruột bầu
Chồng chan vợ húp gật đầu ca tụng ngon”.

Và cũng có lúc là tình cảm “Chồng em áo rách em thương” hoặc sự siêng sóc:

“Thương ông xã nấu nướng cháo le le,

Nấu canh bông lý, nấu nướng chè hạt sen”.

Xem thêm: Củng cố kiến thức

Cốt lõi của hạnh phúc là thương cảm, dòng sinh dưỡng gắn kết mọi người và các thế hệ với nhau: “Yêu trẻ trẻ đến nhà, yêu thương già già để tuổi cho”.

Cuộc sống hiện đã và đang được làm nhân loại bị cuốn vào công việc và sinh kế. Sự phát triển của kinh tế thị trường và sự xâm nhập của văn hóa ngoại lai ngày càng sâu sắc rộng khiến quan lại niệm về hạnh phúc gia đình đã có sự thay cho đổi. Con người ngày càng chú trọng đến các tiện ngờ vực, giá trị vật chất rộng lớn. Sự gắn kết các thành viên nhập gia đình, ranh giới giữa hạnh phúc và bất hạnh ngày càng trở nên phong thanh. Nhân Ngày Quốc tế Hạnh phúc trăng tròn tháng 3, tìm về những câu ca dao, tục ngữ của phụ vương ông, chúng tớ thực sự thấm thía những bài học về đạo lý rất nhân bản gắn với nét đẹp của gia đình truyền thống Việt Nam. Từ thông điệp của Ngày Quốc tế Hạnh phúc: Yêu thương và giới thiệu, chúng tôi van lơn gửi tặng quý khách hàng phát âm bài viết và ao ước rằng từ những bài học quý báu này mỗi người nhập chúng tớ sẽ cùng suy ngẫm, học hỏi, trân trọng và vun đắp cho tới gia đình mình ngày một hạnh phúc rộng lớn.

Vũ Dương Thúy Ngà